Od trenutka kada je 1857. godine u Parizu osnovana prva kuca visoke mode, House of Worth, Francuska suvereno počinje da vlada internacionalnim modnim sistemom. Načela industrije visoke mode određivao je pravilnik Francuskog modnog sindikata (Chambre Syndicale Fashion history, pristup. juna 2010), a njime je bilo jasno istaknuto da stvaranje visoke mode podrazumeva proizvodnju originalnog dizajna predmeta po zahtevu i meri kupca, kao i redovno predstavljanje kolekcija u okviru nedelja visoke mode u Parizu. Budući da se modeliranje predmeta mode u XIX veku posmatralo kao istančana umetnost, prvi kreatori visoke mode poput Charles Frederic Wortha i Pol Poarea težili su da svom kreativnom radu u sferi modnog dizajna daju umetničko priznanje. Iako je u procesu stvaranja finalnog proizvoda i tad bio angažovan čitav tim, kolekcije kreatora u javnosti su posmatrane kao odraz umetničke genijalnosti njihovih tvoraca.
U vešto osmišljenoj strategiji popularizacije talenta i rada kreatora, krili su se kako začeci moći „brendiranja“ imena, tako i metode razlikovanja proizvoda visoke mode unutar proizvodnog modnog sistema. Istovremeno, moda koja se sistemski stvarala, počivala je na neprestanoj potrazi za modnim novotarijama (Svendsen, Laš, Filozofija mode, Geopoetika, Beograd, 2005, str. 12). Standardi “novog” s jedne strane činili su bazični parametar robne prodaje, dok je uporedo neumitna potraga za “autentičnim” predstavljala pokretač modernog društvenog razvitka. Na taj način se Zapad kroz cikluse nezasite promene postepeno oslobađao tradicije.
Nasuprot totalitarnom duhu zapadne mode, u nezapadnjačkim zemljama, “drugi” su nastavljali lepo da se odevaju u skladu sa posebnom tradicijom nihovih istorijskih i kuturnih prostora (Paić, Žarko, Vrtoglavica u modi, prema vizualnoj semiotici tijela, Zagreb, Altagama, 2007, str. 210). Tako je recimo, i “kolektivna” moda u Kini sve do perioda Kulturne revolucije, bila prvenstveno u službi propagiranja usvojenih ideala nacionalnog identiteta. Usled toga je i sistem odevne mode, tokom dugog vremenskog perioda počivao prevashodno na kulturnoj “tenziji” između Prvog i Trečeg sveta. Istovremeno, u okviru binarne podele planete, moda je prevashodno posmatrana kao znak kolonijalnog odnosa Zapada prema ostatku sveta. Po mišljenju određenih teoretičara, zapadna imperijalizacija se u konkretnom slučaju manifestovala kroz strateški osmišljene mehanizme ekspanzije globalnog tržista mode, ali i pritajene međukulturalne metode postepenog pokoravanja zaostavština tradicionalnog nasleđa. Tako su tokom poslednje decenije previranja u savremenom modnom sistemu zadobila i svoju političku dimenziju.
Međutim, na opšte iznenađenje, brzo se pokazalo da se govor o neokolonijalnom pritisku u aktuelnoj modi, u zbilji odvijao u sasvim drugom pravcu. To je postalo očigledno i u trenutku kada je nezapadnjačka modna produkcija svojim inovativnim idejama iznenada počela da „uzurpira” nekadašnji modni centar. Tako je na primer, na nedelji Visoke mode u Parizu leta 2008. godine po prvi put u istoriji mode izložen jedan kineski modni brend. Da stvar bude intrigantnija, bio je to brend kineske kreatorke Ma Ke pod nazivom Wuyong, koji u prevodu znaci “beskorisno”. Na taj način je ova kreatorka kao svojevrsan odgovor na zapadnjački zahtev za korisnošću predmeta u oazi viševekovnog modnog glamura prikazala neupotrebljivu tj. beskorisnu modu čiji je koncept bio izrazito važan. Naime, sam brend predstavljao je svojevrsnu materijalizaciju orijentalne modne filozofije. Budući da je funkcionalnost proizvoda bazična vrednost za kojom traga svaki savremeni potrošač, Wuyong se javlja kao koncept koji nalaze povratak društva izgubljenim vrednostima koje počivaju daleko izvan ekonomskog i tehnološkog sistema. (Pogledati oficijalni sajt umetnice, pristup. jula 2010)
U tom smislu, odeća koju Ma Ke stvara nije u potpunosti nova, ali ujedno nije ni za prodaju. Pa iako Wuyong slavi načela antiluksuza i antipotrošnje, posebnost ovog brenda krije se u vizionarskom nagoveštaju modnih tendencija. Stoga stvari koje jesu beskorisne danas, pretenduju da postanu vredne u nekom drugom, budućem trenutku. Na taj način u eri opšte ekološke krizu i sveta koji ulazi u sferu globalnog rasta, Ma Ke poziva poklonike mode na kolektivnu odgovornost. Dizajneri kao kreatori materijalnog okruženja ne mogu više stvarati modu koja nadahnuta glamurom i luksuzom podriva snove savremenog potrošača. Naprotiv, neophodno je okrenuti se realnosti i preuzeti određenu dozu društvene odgovornosti. Tako i sam koncept Wyonga provocira utvrđeno mišljenje da su odbačene stvari, samim činom “otuđenja”, lišene i svake vrednosti. Naprotiv, modni predmeti sačinjeni od izgužvanih glomaznih sukanja, velikih košulja koje se stežu u struku uz pomoć kanapa, predstavljaju vid retkog, savremenog luksuza koji počiva na sveukupnosti koncepta minimalnog materijalnog bogatstva, oslobođenog duhovnog života i nezainteresovanosti za bilo koji vid interesa, ili pak želje za moći ili slavom.
Istovremeno, taj novi orijentalni koncept luksuza krasi i mogućnost stimulacije individualne inicijative. Stoga, dosezanje ovog nivoa mentalne, ali i odevne svesti za svakog pojedinca danas postaje najveći izazov, potpuno odvojen od obima materijalnog bogatstva. Na tome počiva čitav koncept “beskorisne” mode, koja u savremenom kontekstu, iako po svojim formama često nefunkcionalna, postaje korisna i važna u onom suštinskom smislu. Kako upravo za tim kvalitetom odavno traga Zapad, potvrđuje se jednom naslućena mogućnost. Mehanizmi savremene globalizacije deluju i u suprotnom pravcu, te u jednakoj meri u kojoj se svojevremeno govorilo o neokolonizaciji nezapadnjačke modne produkcije, mogu se analizirati i načini na koji u savremenom okruženju nezapadnjačka moda lagano, ali sigurno orijentalizuje Zapad.
Dodaj komentar