Avantura duha | Avantura čitanja | Avantura pisanja

Flora Sandes

U Londonu je ove godine objavljena knjiga Luiz Miler (Louise Miller) o Flori Sends, pod naslovom: FLORA SANDES, A Fine Brother, The Life of Captain Flora Sandes. Knjigu je objavila izdavačka kuća “Alma Books”, a u prevodu sa engleskog na srpski jezik će se uskoro pojaviti u izdanju “Lagune”, pod naslovom: Flora Sends, Dobar brat, Život kapetana Flore Sends.

U svetu, koji sve više zaboravlja istoriju Velikog rata, tradiciju filantropije, važnost čovekoljublja i osnovnih načela milosrđa, Luiz Miler nam ovom knjigom vraća sećanje na Floru Sends, na mnogobrojne humaniste, lekare, medicinske sestre, bolničare, koji su u sastavu medicinskih misija ili samostalno došli u pomoć srpskom narodu u vreme velikih ratnih stradanja. “Kad se bude istorija pisala o njihovim velikim delima - kao što se ja nadam da će biti urađeno jednog dana - ime godpođe Sandes pominjaće se s naročitim priznanjem”, zapisao je Slavko Grujić u predgovoru knjige Engleskinja u srpskoj vojsci, od Flore Sends, koja je prvi put objavljena na Solunskom frontu.

Na prvi pogled knjiga je autobiografija Flore Sends (1876-1956), ali čitanjem se otvara proširen horizont Velikog rata, koji nije samo odredio njen život, već živote mnogih generacija širom Evrope. Florina priča geografski se proteže od Engleske do Balkana, a vremenski obuhvata događaje pre, između i posle dva svetska rata. Autor pokazuje pedantnost strpljivog istraživača, čije je delo nastalo u Škotskoj. Ali sama Luiz Miler je posetila Florinu porodicu i bila gost u mnogim gradovima Florine mladosti, a pošla je i dalje. Knjiga je obogaćena autentičnim fotografijama, data na 423 strane, sa dvadeset poglavlja, naslovljenih: “Polazak”, “Pre rata”, “Kragujevac”, “Tifus”, “Invazija”, “Povlačenje”, “Obala”, “Krf”, “Monastir”, “Ranjenici”, “Front”, “Kantine”, “Proboj”, “Španska groznica”, “Glad”, “Granični front”, “Posle rata”, “Okupacija” i “Folin kraj”.

U životu Flore Sends, sve se odvijalo po nepoznatom scenariju, kao na filmu, brzinom filmske trake, koja je počela svoje premotavanje ubrzo po izbijanju Velikog rata, avgusta 1914. Angažovanjem Mabel Grujić, Flora Sends, ćerka irskog sveštenika iz Jorkšira, u grupi od osam bolničarki, prijavila se da kao dobrovoljna bolničarka pođe u Srbiju i bude od pomoći u nekoj bolnici. Dok devojke u svom džepu imaju tromesečni ugovor o radu, Flora je ponela svoju staru violinu i gumenu kadu, da se za svaki slučaj nađe pri ruci u potrebi ili nevolji. Kada su se ove hrabre devojke sastale na stanici “Viktorija” u Londonu, 12. avgusta 1914. godine, nisu ni znale gde se nalazi Srbija, niti da je to odlazak u rat. Putovanje u ratnim vremenima je više nego uzbuđenje: prelazak preko Lamanša, mnogo vojnika u vozu za Pariz, neizvesnost plovidbe od Marselja do Soluna, razoranim drumovima do Niša, gde dobija konačan raspored - Kragujevac.

S nestrpljenjem hrli Šumadiji, a da nije ni svesna da će od tog momenta njen život postati deo ratne drame, u zemlji bolnica punih ranjenika, obolelih od pegavca, jer u jesen 1914. velika epidemija počinje da uzima svoj danak. U svom dnevniku Flora Sends u kratkim crtama beleži: bolnica u Kragujevcu, Valjevo - žarište epidemije pegavog tifusa, bolnice smeštene u školama i kafanama, svakodnevne sahrane, gubitak bliskog prijatelja, umiranje srpskih i stranih lekara i bolničkog osoblja, velike žrtve među vojnicima i stanovnicima gradova i sela, povratak u Englesku, sakupljanje sanitetske pomoći, ponovo Valjevo - varoš, a jedna velika bolnica, dolazak leta i zatišje, jesen i okupacija Srbije… Flora u beskonačnoj koloni u povlačenju, postaje vojnik u čuvenom puku “Kneza Mihaila”, zaljubljuje se, potom slede iskrcavanje na Krfu, Solunski front, ranjavanje, oporavak i povratak u redove srpske vojske, jer Florin san je oduvek bio da bude vojnik. I san joj se ostvario sa Srbima…ta gvozdena ledi postala je vojnik Gvozdenog puka.

O Velikom ratu i događajima u Srbiji i sa Srbima na svim frontovima, već u vreme rata, a posebno po oslobođenju objavljena su brojna svedočanstva iz pera učesnika, savremenika posleratnog perioda. Ovim delom srpske istorije bavili su se poznati srpski pisci, istoričari, filozofi, ali nikad nije dovoljno dragocenih istraživanja. Knjiga Luiz Miler je rezultat višegodišnjeg istraživanja i proučavanja dokumenata, starih rukopisa i retkih naslova, prelistavanja novina i časopisa, objavljenih pre sto godina, velike arhivske građe, vraćanje porodičnih uspomena, traganje za ličnom prepiskom. Zahvalni smo Luiz Miler, što vreme i breme Flore Sends, nosioca visokog srpskog odlikovanja - Karađorđeve zvezde sa mačevima, nije zaboravljeno i što će jedan zapis o srpskoj istoriji stići u Srbiju.

Dodaj komentar


VRH