Avantura duha | Avantura čitanja | Avantura pisanja

Balkan i Rumelija

U potrazi za poreklom imena i hronoloških granica u čijim okvirima je Balkan bio prepoznat na simboličkoj mapi sveta, istraživači se oslanjaju na engleske i nemačke tekstove zanemarujući osmanske izvore. No, svi ovi izvori, učestvuju u proizvodnji simboličke mape tog prostora, s obzirom da se evropski putnici oslanjaju na već postojeće mape i preuzimaju značenja termina „balkan“ od starijih hroničara. U drugoj polovini devetnaestog veka, engleski putnici sa sigurnošću govore o Balkanu kao, iako kulturno neodređenom, nedvosmisleno fizičkom delu Evrope, pa se ova simbolička, kulturna i geografska odrednica prepoznaje kao evropocentrični proizvod koji se, i tada, donekle poklapa sa onim što turski izvori imenuju Rumelijom. Rumeli ili Vilajet Rumelija označavaju Istočno rimsko ili Vizantijsko carstvo ili „rimsku zemlju“, njen evropski deo, nasuprot anatolskom - maloazijskom delu.

 

U osmanskim izvorima s kraja devetnaestog veka, reč balkan ima različita značenja, ali se ona češće dovode u vezu sa planinskim lancem, nego fizičko-geografskom, ili administrativnom oblašću. tek u doba republike kada je Turska pod uticajem zapadne politike, Rumelija i Balkan postaju termini koji se prepliću i preklapaju. U tom smislu, prvi se može prepoznati kao otomanocentrični, a drugi kao evropocentrični termin kojim se označavaju iste geografije.

Ovi termini reflektuju različite političke pozicije i poglede na „Istočno pitanje“ i Balkan. Nasuprot Rumeliji, termin Balkan, iako evropocentričan i opterećen drugačijim političkim značenjima, zamenjuje odrednicu „Turska u Evropi“. Balkan se u značenju sličnom današnjem, učestalo koristi oko 1870 godine a njegovo uvođenje je povezano sa evropskim uverenjem u kraj Osmanske imperije i smešta u period posle Berlinskog kongresa. Iako su se prostori Rumelije i Balkana u istorijskom toku preklapali i razdvajali odražavajući dva politička pogleda na, u osnovi, jedan deo sveta, ona nose različita simbolička značenja.

U skladu sa političkom pozicijom i osmanskim apsiracijama, Balkan je nastavio da nosi teret stereotipa koji umnogome podrivaju evropsku simboličku mapu starog kontinenta sinonimnog sa civilizacijom. Tek docnije, kada je postalo izvesno da je Turska izgubila Balkan, turski autori će se pridružiti zapadnim, ojačavajući percepciju ovog dela sveta kao iznutra zavađenog i opterećenog iracionalnim konfliktima koje je nemoguće okončati diplomatskim veštinama i vladajućim političkim sredstvima.

Dodaj komentar


VRH